علیرضا خسروانی

می‌نویسم پس هستم

علیرضا خسروانی

می‌نویسم پس هستم

علیرضا خسروانی
عضو تحریریه فصلنامه بادبان، ماه کامل هنر و هفته‌نامه ویرنامه
دانش آموز داستان نویسی
و عاشق شعر...

ایمیل: arkhosravani12@gmail.com
اینستاگرام:

آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
آخرین نظرات
نویسندگان
پیوندهای روزانه
پیوندها

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «علیرضاخسروانی داستان» ثبت شده است

۱۱
اسفند
۰۰

 

 

 

بی‌پاکت بی‌تمبر

از کریم‌خان تا چهارباغ

علیرضا خسروانی

 

سلام

صبح‌‌بخیر عزیزم. آمده‌ام قدم بزنم. نه اینکه برای تمدد اعصاب باشد یا عوض شدن حال و هوای این روزهام نه عزیزم! چون اتاقم کوچک است و دیوارها نازک‌. معمولاً تا صبح بیدارم و آخرین‌ها را مرور می‌کنم؛ به آخرین بوسه فکر می‌کنم، آخرین لمس (دستت بود نه؟)، آخرین پیام‌ها را می‌خوانم و به کلماتِ آخرین مکالمه‌مان فکر می‌کنم و چون به نتیجه‌ای نمی‌رسم به نشانه‌های مشترکمان پناه می‌برم که کم هم نیستند و متوجه می‌شوم که صبح شده است؛ زمانِ ترکیدنِ بغض است و اتاقم کوچک است و دیوارها نازک‌.

برای همین چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه شال و کلاه کنم، به خیابان بزنم و پشت عینک و ماسک شروع کنم به باریدن.

امروز بغضم نزدیک به مدرسه‌ی دوران بچگی‌ام ترکید. ناخودآگاه داخل شدم چشمم به دیوارهای پوسیده و درخت‌های چنارش افتاد که پیر شده‌ بودند و از لابه‌لای شاخه‌هاشان منشور به محوطه می‌ریخت و گویی آنجا کیسهٔ اشکم پاره شد.

بیاد این جمله از وودی آلن افتادم که: نوستالژی انکارِ دردناکِ زمانِ فعلی‌ست و چقدر راست می‌گوید. آدم وقتی در زمان حال زخم برمی‌دارد ناخودآگاه به سمت عقب برمی‌گردد و لابه‌لای رنج‌هاش، سراغ تبسمِ کوچکی  می‌گردد. لبخند یا لبخندهایی که زده است و در هزارتوی زمان محو شده‌اند. شاید در کودکی و شاید توی حیاط یک مدرسهٔ درن دشت. اما همیشه در لحظهٔ پناه بردن به نوستالژی می‌فهمد رکب خورده است و آرام نمی‌شود که نمی‌شود.

به میدان کریم‌خان رسیده‌ام، از میان ماشین‌هایی که با سرعت از آنجا می‌گذرند عبور می‌کنم و حتی این فکر از ذهنم می‌گذرد که چقدر خوب می‌شد بی‌هوا ماشینی با سرعت مرا زیر می‌گرفت و همین‌جا همه چیز، بی‌دخالتِ خودم، تمام می‌شد.

از خیابان عبور می‌کنم و می‌فهمم باید همین‌جا بنشینم روی این نیمکت، گوشهٔ چهارباغ و این‌ها را برایت تایپ کنم.

در حالیکه اشک مثل شیشهٔ ماتی مردمک‌هایم را پوشانده صفحهٔ چتت را در واتساپ باز می‌کنم و شروع می‌کنم به نوشتن.

همین الان یک مرد با یک کاپشن زرشکی در کنار زنی با یک گرمکن سرمه‌ای دارند از جلویم رد می‌شوند. مرد در حال تعریف کردن چیزی خنده دار است و زن از ته دل خنده‌اش می‌گیرد و نا خودآگاه به این فکر می‌کنم که چه چیزی دو نفر را به هم وصل می‌کند که همدیگر را رها نمی‌کنند؟ مثلا به چی پایبند هستند که یکی از آنها یکهو و دیوانه‌وار دیگری را بین زمین و آسمان، در یک برزخ، رها نمی‌کند؟

اگر اینجا به این فکر می‌کنی که چرا این نامه هیچ انسجامی ندارد و توی آن از هر دری حرف می‌زنم، باید بگویم مگر در نویسندهٔ آن انسجامی می‌بینی؟ و آیا قدِ مویی نمانده به از هم گسیختگی‌اش؟

یا خود تو؟ آیا منسجمی؟ آیا در خودت درهم‌تنیدگی می‌بینی؟

باز هم قدم خواهم زد تا ته این بوستانِ دراز. می‌دانم بیهوده است و می‌دانم فردا هم روز از نو و روزی از نوست. می‌دانم هیچ‌چیز عوض نمی‌شود نه در درونِ من و نه در بیرونم تا زمانی که اسمت روی این گوشی (که حالا جزیی از جسمم شده) بیفتد. دوباره قدم می‌زنم و در حال نگاه کردن به نوک شاخه‌ها و پس زمینه‌شان که کوه است و آسمان و کلاغ‌ها به انتظار فکر می‌کنم که تا کِی و چقدر می‌تواند آدم را زنده نگه دارد.

من می‌دانم این پیام را برایت نمی‌فرستم. شاید همه‌اش را پاک کنم مثل همهٔ چیزهایی که در طول روز برایت می‌نویسم و در کسری از ثانیه پاکشان می‌کنم. شاید برش داشتم و توی وبلاگم برای همه به اشتراک گذاشتم به امید اینکه تو هم آن را بخوانی...

...علی

 

  • علیرضا خسروانی
۳۰
آبان
۰۰

 

 

 

ماجراهای سلطان اُسکُل خان

این داستان: رِلِ همایونی

علیرضا خسروانی

کاریکاتور: خورخه لویس کابرا گارسیا

 

همین سرچراغی افاضاتِ همایونی متذکر شویم که ما سینگلیم و تا کنون برای این مُلک، ملکه‌ای اختیار نکرده‌ایم. خودمان خوب می‌دانیم که کُلونی محسنات نیک و حسنه‌ایم و اگر تمام هستی را بجورید لنگه‌ی ما را نمی‌یابید و اگر تمام کهکشان‌ها را زیر و رو کنید، چونان مایی در هیچ سیاره‌ای یافت می‌ نشود. در یک کلام، اگر جناب هندزفری بوگارت در قید حیات بود، قطعاً پیش ما لُنگ می‌انداخت. اما خب دلیل آنکه قبله عالم رِل نمی‌زنند این مسئله نیست که کسی را در شأن خویش نمی‌دانیم و بالا بالا سیر می‌کنیم! نه! ما به اندازه خودمان هم فروتنیم و تا جا داشته در طی عمر با عزتمان خاکی بوده‌ایم و همواره به رعایای محترم اجازه دست‌بوسی داده‌ایم؛ حالا اگر کسی پیدا نشده دستمان را ببوسد شاید دلیلش این است که فکر می‌کنند ما دست‌مان را ضد عفونی نمی‌کنیم. و البته زمانه هم عوض شده و با این اوضاع  بی‌پولی و گرانی، دیگر کسی اعصاب مصاب درست حسابی ندارد و اگر به کسی بگویی ته خیارت تلخ است، چندتا خط می‌اندازد روی صورتت و حتا خطرِ به یغما رفتن خشتک همایونی هم وجود دارد، لذا تا آنجا که جا دارد سر به سر رعایا نمی‌گذاریم و رهایشان کرده‌ایم به حال خودشان.

باری می‌فرمودیم، اگر این کندو، ملکه ندارد آخرین مقصرش خودِ مائیم و دلایل بی‌شماری دست به دست داده تا سلاطینی چون ما سینگل بمانند و تنها مونس‌شان بشود بالش و متکا و مثل ببری بی‌کس و کار، کسی نباشد زخمهایشان را لیس بزند. بجز نوسنات اوپک و قیمت هربشکه نفت بِرَنت دریای شمال و بالا و پایین شدن نرخ ارز و طلا و کوفت و زهرمار، دلایل دیگری هم  وجود دارد که به چندتای آنها اشاره‌ای سرسری می‌کنم تا دوزاری‌ محترمتان بهتر بیفتد؛ اول اینکه بقول مدیرمسئول محترم نشریه: من اگر تنبان تورا بگیرم، تنبان خودم می‌افتد. یعنی در یک کلام، چنان خشکسالی شده است اندر دمشق که یاران فراموش کرده‌اند عشق. و هرکسی باید تنبان خودش را بچسبد و با این اوضاع که قیمت هرچیزی سریع‌تر از گربه بالا می‌رود، آدم خیلی هنر کند تنها از پس خودش بر می‌آید. آنهم نه با گوشت و مرغ و نه حتا با کالباس و سوسیس و نه حتا با همبرگر بیست درصد و فلافل و اینها. که شکرخدا همین‌ها هم مثل هرچیزی در این مملکت، تبدیل شده‌اند به رویای شبانه و فقط در تبلیغات و سریال‌ها یافت می‌شوند. فوق فوقش قبله عالم بتواند با سق زدن ساقه طلایی صبح را به شب برساند.

اول اینکه باید بگوییم در زمان مرقوم کردن این سیاهه به ما گزارش دادند که ساقه طلایی شده است هشت هزاتومان. بله همین ساقه طلایی کذا که اگر آن را بدون آب میل نمایید، بهترین روش برای خودکشی است. و نمی‌دانیم موقع چاپ این مطلب چقدر رفته است روی نرخش و اصلا معلوم نیست گران شدن این بی‌نوا، چه ربطی به تحریم و مذاکرات دارد؟

باری از دلایل دیگر و بی‌شمار سینگلی‌اتِ سلاطین، یکیش هم این است که والدین محترم عروس با والدین محترم عروس‌های اسبق خیلی فرق دارند. امروزه دیگر کسی نمی‌آید برای تحقیق؛ مثلا پیش بقالِ محل که این جوان چه معایب و محاسن اخلاقی دارد. پدر محترم صبیه، یک راست می‌رود ثبت اسناد که ببیند آقازاده ملکی چیزی بنامش ثبت شده است یا نه و گزارشی از آخرین تراکنش‌های بانکیِ ذکور و ایضاً موجودی کارت بانکی ایشان را درخواست می‌کند. داشتن ماشینِ درخور و هزینه‌ی سالانه‌ی تزریق ژل و بوتاکس و موتاکس و مسافرت‌های همراه با سلفی و کج کردن یکی از پاها در تصاویر که از بدیهیات بوده و والده مکرمه‌ی عروس اصلا نیاز نمی‌بیند حتا به  این موارد اشاره‌ کند. و این درحالی‌ست که تا بخت برگشته‌ای قصد فراش می‌کند والدین محترم فک می‌کنند داماد سلبریتی چیزی‌ست؛ غافل ازینکه این شرایط، این روزها حتا برای سلاطین هم قفل است، چه رسد به رعایا. و اگر جوانک بخت برگشته که حتا بیمه‌ای در شأن خویش هم ندارد، فاقد یکی از شرایط بالا باشد، باید در همان پیچ اول، سرِ خرِ همایونی را کج کرده و برگردد و بالشِ ترمه دوزش را در آغوش بگیرد.

و این درحالی‌ست که در برخی شهرهای این ملک از بس قیمت اجاره بها شکمی و از روی باد هوا تعیین می‌شود که برخی ناچارند پشت بام آپارتمان‌ها را کرایه کرده و آنجا زیر چادری نازک در سرما و گرما اطراق کنند. و بقول شاه ماضی که ابوی‌مان باشد: قبلا یک نفر کار می‌کرد برای ده نفر و امروز طوری شده که باید ده نفر کار کنند تا شکمِ یک نفر سیر شود.

خلاصه کلام باز هم تکرار می‌کنیم که درست است هندزفری بوگارتِ کازابلانکا نزد ما لنگ می‌اندازد اما خب قبله عالم در هفت آسمان یک ستاره هم ندارد و با کالاسکه‌ی لَگَنمان که یک گلگیرش هم رنگ است و بیمه‌اش دارد تمام می‌شود، مثل بومیان شاخ آفریقا در دل خطر، امرار معاش می‌کنیم و اجالتاً ترجیح می‌دهیم خون همایونی‌مان با این حرف‌ها کثیف نشود و تا جایی که جا دارد خودمان زخم‌هایمان را می‌لیسیم. و در انتها هم باید بگوییم که بوگارتِ خودمان است دلمان می‌خواهد صدایش بزنیم هندزفری. چراکه یکی دیگر از خصائص همایونی این است که هرجور دلش بخواهد حرف می‌زند. وسلام

 

 

چاپ شده در هفته نامه ویرنامه

سال ششم/ شماره 172

                                                                

برای دانلود رایگان فایل pdf نشریه ویرنامه اینجا کلیک کنید. دریافت

 

  • علیرضا خسروانی
۰۸
اسفند
۹۹

فصلنامه بادبان

سال اول شماره سوم پاییز98

به بهانه تولد احمد شاملو

علیرضا خسروانی

 ((فایل pdf و با کیفیت این شماره از نشریه بادبان را می‌توانید در انتهای همین مطلب دانلود کنید))

ادبیات ایران بی شاملو کهکشان راه شیری‌ست بی نجوای خورشید. این تعبیر شاید علمی نباشد اما شاعرانه است.

آنچه علاقه‌مندان به ادبیات، شاملو را با آن می‌شناسند، شعر سپید است؛ البته جدا از دکلمه‌های بی‌بدیلِ اشعار فدریکو گارسیا لورکا، لنگستون هیوز، مارگوت بیکل و دیگر شاعران و شناساندن آنها به ادبیات ایران و همچنین ترجمه‌های فاخرش.

برای درک خدمت این نابغه به تلاطمِ ادبیات معاصر از نیما به بعد، کافی‌ست معنای لغوی و درونی واژه‌ی پیش‌قراول را دریابیم. شاملو سرباز آرامی بود که بی اِذنِ شاه با دلیریِ تام، بی باک از دهان‌کجیِ کج‌اندیشان، شاه‌راهِ جدیدی برای عبورِ دلیجان‌های واژه باز کرد.

بقول شمس لنگرودی: ((شاملو متوجه شد که این موسیقی کهن‌ِ کلام است که میتواند آن روح را در محتوای او بدمد نه موسیقیِ زبان روزمره‌. در نتیجه شعری سرود که صورت و محتوای هماهنگی داشت)). یعنی بامداد دریافت که در جانِ هر واژه‌ آهنگی نهفته است و این تفکر نو، از دلِ هنر هزارساله‌ی وزن و عروض و قالب و شاید از آبشخور دیگری ورای مرزهای این سرزمین، شعری پدید آورد که در حینِ راز آلودگی، سرشار از سادگی و صحبتِ ضمیر بود.

احمد شاملو بیگانه با ادبیات کلاسیک هم نبود، کما اینکه برای همه‌ی نسل‌ها سروده است؛ از کودکانه‌ی «بارون میاد جر جر» گرفته تا پیرانه‌ی «در آستانه»:

بارون میاد جرجر، گم شده راه بندر

ساحل شب چه دوره، آبش سیاه و شوره

 

آی خدا کشتی بفرست، آتیش بهشتی بفرست

جاده‌ی کهکشون کو، زهره‌ی آسمون کو

 

چراغ زهره سرده، تو سیاها می‌گرده

ای خدا روشنش کن، فانوس راه منش کن

 

گم شده راه بندر، بارون میاد جرجر

بارون میاد جرجر، رو گنبد و رو منبر

 

لک‌لک پیر خسه، بالای منار نشسه

لک‌لک ناز قندی، یه چیزی بگم نخندی

 

تو این هوای تاریک، دالون تنگ و باریک

وقتی که می‌پریدی، تو زهره رو ندیدی؟

 

عجب بلایی بچه، از کجا می‌یایی بچه

نمی‌بینی خوابه جوجه‌م، حالش خرابه جوجه‌م

***

 

و پیرانه‌ی در آستانه:

 

باید اِستاد و فرود آمد

بر آستانِ دری که کوبه ندارد،

چرا که اگر به‌گاه آمده‌باشی دربان به انتظارِ توست و

اگر بی‌گاه

به درکوفتن‌ات پاسخی نمی‌آید.

 

کوتاه است در،

پس آن به که فروتن باشی.

آیینه‌یی نیک‌پرداخته توانی بود

آنجا

تا آراستگی را

پیش از درآمدن

در خود نظری کنی

هرچند که غلغله‌ی آن سوی در زاده‌ی توهمِ توست نه انبوهی‌ِ مهمانان،

که آنجا

تو را

کسی به انتظار نیست.

که آنجا

جنبش شاید،

اما جُنبنده‌یی در کار نیست:

نه ارواح و نه اشباح و نه قدیسانِ کافورینه به کف

نه عفریتانِ آتشین‌گاوسر به مشت

نه شیطانِ بُهتان‌خورده با کلاهِ بوقیِ منگوله‌دارش

نه ملغمه‌ی بی‌قانونِ مطلق‌های مُتنافی. ــ

تنها تو

آنجا موجودیتِ مطلقی،

موجودیتِ محض،

چرا که در غیابِ خود ادامه می‌یابی و غیابت

حضورِ قاطعِ اعجاز است.

 

 

همسر آیدا، مابین این خامی و پختگی هرچه دل بخواهد از عاشقی و عشق گفته است و خاطرات بی‌همتایی را برای عاشق و معشوق‌های دیروز و امروز ساخته است. گاهی با شعر و گاه با زخمه‌ی دلنشینی که در صدایش داشت با دکلمه‌های جاندارش؛ چه با ترجمه‌ی اشعار شاعران نامدار و چه با سپیدهای پرمغزش:

چه بی‌تابانه می‌خواهمت

ای دوری‌ات آزمون تلخ زنده‌ به‌ گوری!

چه بی‌تابانه تو را طلب می‌کنم!

بر پشت سمندی

گویی

نوزین

که قرارش نیست

و فاصله

تجربه‌یی بیهوده است

بوی پیرهنت،

این‌جا

و اکنون

کوه‌ها در فاصله

سردند

دست

در کوچه و بستر

حضورِ مأنوسِ دستِ تو را می‌جوید،

و به راه اندیشیدن

یأس را

رج می‌زند

بی‌نجوای انگشتانت

فقط

و جهان از هر سلامی خالی‌ست…

 

حال با این گفته‌های تکراری و البته هربار با ارزش برای هر شاملو دوستی باید گفت که ای کاش قبل از بستن بارش از این روزگار با اتخاذ کردن مراتبی و نوشتن قوائدی در چهارچوبی ادبی و مبثوت، برای شعر سپید، بیراهه‌های بوجود آمده از دلِ این سبک خارق‌العاده را می‌بست. چراکه پس از وی خیل وسیعی از ناآگاهانِ خارج از شعر و ادبیات بر نوشته‌های خود، نام سپید نهاده و می‌نهند؛ که هرچند می‌توان برخی از آنها را نوعی ادبی دانست اما بیشتر آنها دل‌نوشته‌هایی هستند بی‌هیچ خصیصه‌ای از شعر و حتا بسیاری از آنها خالی از هر تخیلی‌ست که امروزه دنیای مجازی، جایی برای انتشار آنهاست و صدالبته در بازار آشفته‌ی نشر، بسیاری از آنها به چاپ می‌رسد.

اما همین سردرگمی در میان بسیاری از شعردوستان باعث نشده است تا پس از بنیان‌گذار این سبک و حتا به موازات وی، کسی سپیدِ حقیقی و ناب نسراید و بی‌اغراق پس از او هم سپید سرایانی قهار و هم شاعرانی که شعرشان از مشتقاتِ شعر نو است _بارهای بار_ شعربازان را به تحسین واداشته‌اند؛ که در اشعار آنها علاوه بر خصلت‌های شعر، مانند صورخیال و انواع آرایه‌های ادبی، آشنایی‌زدایی و ساختارشکنی‌هایی قابل تأمل می‌توان یافت. از این میان  و از نمایندگان شعر سپید، موج نو، حجم و فراگفتار می‌توان به نام‌های آشنایی اشاره کرد: فروغ فرخ‌زاد، احمدرضا احمدی، بیژن جلالی، یدالله رویایی، منوچهر آتشی، بیژن الهی، هرمز علیپور، علی باباچاهی، سیدعلی صالحی، محمدشمس لنگرودی و... یا جوان‌ترهایی چون محمدرضا عبدالملکیان، گروس عبدالملکیان، لیلا کردبچه، رسول یونان و بسیاری دیگر که تأثیر بسزایی در شعر و ادبیات این روزها داشته و دارند و به نوعی می‌توان بسیاری از آنها را پیرو شاملوی بزرگ دانست.

با این تفاسیر و گفته و ناگفته‌ها، تنها سطری از سپیدهای شاملو کافی‌ست تا بی‌آنکه بدانیم چه نگینی‌ست بر انگشتر شعر ایران، در گوشه‌ای از دل جایش دهیم. اما همانگونه که پیش‌تر گفته شد، ذمه‌ی شاملو بر گردن فرهنگ ایران، تنها بخاطر شعرهایش نیست. اگر فقط چند لحظه تمام استعدادِ ادبیات معاصر را بی ایشان در نظر بگیریم؛ آیا در این وادی، لااقل در ایران، خبری از امثال لورکا، هیوز، بیکل و بسیاری نامداران دیگر بود؟! آیا با شازده کوچولو لابه‌لای اخترک‌های آسمان رویاییِ اگزوپری می‌چرخیدیم؟! و صدها ترجمه، نقد و تفسیرِ بی‌بدیل و صدها ارمغان دیگر...

این گفته‌ها اما، هیچگاه حق مطلب و آنچه الف.بامداد در سنِ پُر چراغش برای فرهنگ این دیار کرده است، ادا نمی‌کند.

و چه کوتاه و بی‌باک چونان زندگیِ لبریز از دانایی‌اش از رفتن گفت و در دوم مردادِ شیرنشان، سفیر مرگ را سلام داد:

 

هرگز از مرگ نهراسیده ام

اگر چه دستانش از ابتذال، شکننده تر بود.

هراس من – باری – همه از مردن در سرزمینی است

که مزد گورکن

از آزادی آدمی

افزون تر باشد

 

جستن

یافتن

و آنگاه

به اختیار برگزیدن

و از خویشتن خویش

با روئی پی افکندن …

اگر مرگ را از این همه ارزشی بیش تر باشد

حاشا حاشا که هرگز از مرگ هراسیده باشم...

 

 

 

فایل pdf شماره سوم نشریه بادبان

دریافت
حجم: 5.95 مگابایت

 

  • علیرضا خسروانی